journal

დეპრესია - ახალი რისკ ფაქტორი გულ- სისხლძარღვთა სისტემის
დაავადების დროს, მისი კორექციის შესაძლებლობანი

ე. დალაქიშვილი, ვ. ჭუმბურიძე, ვ. დანელია
თერაპიის ეროვნული ცენტრი

როგორც უკანასკნელ წლებში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, დეპრესია წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ფაქტორს, რომელიც განსაზღვრავს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადების განვითარებას და პროგნოზს [1], დღეისათვის ფიქრობენ, რომ იგი გაცდა ფსიქიატრიის ჩარჩოებს და შეიძლება განიხილოს, როგორც საერთო სამედიცინო პრაქტიკის პრობლემა.

უკანასკნელ წლებში დაგროვდა ბევრი მტკიცებულება იმისა, რომ დეპრესია და რამდენიმე ფსიქოლოგიური ფაქტორი წარმოადგენს დამოუკიდებელ რისკს გიდ-ის და უნდა განხილულ იქნეს ისეთ რისკ-ფაქტორებთან ერთად, როგორიცაა დისლიპიდემია, არტერიული ჰიპერტენზია და თამბაქოს მოწევა [2]. დაახლოებით 1/3 ავადმყოფებს გიდ-ით აღენიშნებათ დეპრესიული და/ან სხვადასხვა ხარისხის პანიკური განწყობილება განსაკუთრებული სიხშირით დეპრესია გამოვლინდა მიოკარდიუმის ინფარქტის გადატანის შემდეგ ყოველ მეოთხეში, ხოლო ინსულტის გადატანის შემდეგ ყოველ მეორეში [3].

დიდი მნიშვნელობა ენიჭება დეპრესიის და არტერიული ჰიპერტენზიის ურთიერკავშირს ერთ-ერთ პროსპექტიული კვლევის შედეგებით 45-64 წლის ასაკის პირობებში დეპრესია და პანიკა წარმოადგენს დამოუკიდებელ ფაქტორს აჰ-ის განვითარებისთვის [4].

ახალი თაობის ანტიდეპრესანტებიდან გამორჩევის ღირსია ორიგინალური ანტიდეპრესანტი - კოაქსილი (ფირმა ,,სერვიე") მას გააჩნია სედაციური მოქმედების არარსებობა და პრაქტიკულად იდეალური ამტანობის პროფილი. გამოკვლეულია, რომ კოაქსილით მკურნალობა ამცირებს მიოკარდიუმის ინფარქტის განვითარების სიხშირეს, მაშინ როცა ტრადიციულმა ტრიციკლურმა ანტიდეპრესანტებმა შესაძლოა გაზარდონ კორონარული სიკვდილიანობის რიცხვი [4-7].

კვლევის მიზანს წარმოადგენდა დეპრესიის გავრცელების შეფასება გულ-სისხლძაღვთა სისტემით დაავადებულ პაციენტებში და ანტიდეპრესანტ-კოაქსილის მოქმედების შეფასება ტრიციკლურ ამიტრიპტილინთან შედარებით მკურნალობის ეფექტურობა.

კვლევაში ჩართული იყო 195 პაციენტი აქედან აჰ-ით 70 _ 30 ძირითადი 40 საკონტროლო, გიდ-ით 77 _ 37 ძირითადი, 40 საკონტროლო, გულის უკმარისობით (გ.უ.) _ 19 ძირითადი 29 საკონტროლო.

66 პაციენტი ღებულობდა კოაქსილს 20 ამიტრიპტილინს. ძირითად ჯგუფში ძირითადად მკურნალობასთან ერთად ავადმყოფები დამატებით იტარებდნენ ანტიდეპრესიულ მკურნალობას: კოაქსილით დოზით 1 ტაბ. (12,5 მგ) 3X დღეში ჭამის დროს. საკონტროლო ჯგუფში პაციენტები იტარებდნენ სტანდარტულ მკურნალობას. ფსიქიური სტატუსის შეფასება ხდებოდა დეპრესიის შეფასების რეიტინგული სკალების მეშვეობით: ჰამილტონი (HDRS) მონტგომერი - ასბერგა (MADRS). ყველა პაციენტს უტარდებათ სტანდარტული კლინიკური კველვა: ეკგ, დატვირთვის ტესტი, ეხოკარდიოგრაფია, 24 სთ-იანი წნევის მონიტორირება.

დინამიკაში დაკვირვება ხდებოდა 2 კვირის, 1 და 3 თვის შემდეგომი თერაპიისას. დეპრესია გამოვლინდა 43,1%, აქედან მსუბუქი 14,2%, საშუალო 21,1% მძიმე 7,8%. არტერიული ჰიპერტენზიის (JNC-7)-I სტადია აღინიშნება 53,3%, III სტადია 42,7%. გიდ-ის დროს პოსტინფარქტული კარდიოსკლეროზი აღინიშნა 51,9% ყველას აღენიშნებოდათ დაძაბვის სტენოკარდიის II-IV კლასი.

გულის უკმარისობა NYHA-ს კლასიფიკაციით - I კლასი გამოვლინდა 19% II კლასი - 32%, III კლასი-21%, IV კლასი-18%.

დეპრესიული მდგომარეობების სტრუქტურაში ჭარბობდა პანიკური ან სომატო-ვეგეტატიური დარღვევები (თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა, გულის ფრიალი, სისუსტე). ავადმყოფის დიდი ნაწილი უჩიოდა ძილის დარღვევას (დაძინების გაძნელება, შუაღამით გამოღვიძება, ადრეული გამოღვიძება), გარკვეული ადგილი ეკავა ასთენიის სიმპტომებს.

12 კვირიანი კოაქსილით მკურნალობის შემდეგ აღინიშნება მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება ფსიქოლოგიური სტატუსის.

ცხრილი #1

1. ა.ჰ.-ის დროს	სკალა	2 კვირა	1 თვე	3 თვე
	HDRS	19,20,8	14,70,7	11,00,6
	MADRS	17,00,7	12,60,7	11,00,8
2 გ.ი.დ-ის დროს	HDRS	18,91,8	14,81,4	12,30,9
2 გ.ი.დ-ის დროს	MADRS	17,00,7	12,60,7	11,20,8
3. გ.უ.-ს დროს	HDRS	18,11,8	15,21,8	13,11,2
3. გ.უ.-ს დროს	MADRS	18,00,9	15,10,7	13,80,8

კლინიკურად გამომჟღავნდა დეპრესიული დარღვევის დაქვეითება, საერთო განწყობილების ამაღლება იპოქონდრიული გამოვლინებების რედუქცია, თავის ტკივილის შემცირება. პრაქტიკულად ყველა პაციენტში გამოსწორდა ძილის დარღვევა.

კოაქსილით თერაპიის დროს აღინიშნა უფრო მეტად გაუმჯობესება MADRS- ის სუმარული ბალის მე-14 დღეს. კოაქსილიც მკურნალობისას აგრეთვე სწრაფად ხდება პანიკის ნიშნების დაქვეითება, აუმჯობესებს ყურადღების კონცენტრაციას, შინაგან დაძაბულობას. კოაქსილის ფონზე ამიტრიპტილინთან შედარებით პრაქტიკულდა არ გამოვლენილა სტატისტიკურად სარწმუნო ცვლილებები ეკგ-ს, არტერიული წნევის მხრივ, ასევე უფრო მეტად გაუმჯობესდა ფსიქოლოგიური სტატუსი.

ცხრილი #2

		2 კვირა	1 თვე	3 თვე
კოაქსილი	HDRS	19,81,4	14,81,4	12,30,9
	MADRS	17,00,7	12,60,7	11,10,7
ამიტრიპტილინი	HDRS	18,10,9	13,90,8	12,80,7
	MADRS	18,81,6	16,01,8	12,10,5

კოაქსილის დამატება კომპლექსურ თეარპიაში არტერიული ჰიპერტენზიის დროს მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს არტერიული წნევის მაჩვენებლებს და უკვე ორი კვირის შემდეგომ მკურნალობისას განსხვავებით საკონტროლო ჯგუფისაგან აღინიშნება არტერიული წნევის მნიშვნელოვანი დაქვეითება. გიდ-ის დროს მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა ფუნქციონალური სტატუსი გაიზარდა ტოლერანტობა ფიზიკურ დატვირთვაზე შემცირდა სტენოკარდიული შეტევების სიხშირე საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით. გულის უკმარისობის დროს გაუმჯობესდა ფუნქციონალური კლასი საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით.

დასკვნა: დეპრესია წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ფაქტორს, რომელიც განსაზღვრავს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადების განვითარებას. მკურნალობაში თანამედროვე ანტიდეპრესანტის კოაქსილის ჩართვა ზრდის მკურნალობის ეფექტურობას გამოირჩევა კარგი ამტანობით. სამი თვის შემდეგ მკურნალობისას მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს, როგორც ფსიქოლოგიურ სტატუსს, ასევე გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადების მიმდინარეობას.

ლიტერატურა:

1. Ustum T.B. Sartorius N.Mental illness Health Care: An international study Ny: Willey 1995.

2. Краснов В.Н. Психиатрические расстроиства в обшемедицинской практике. РМЖ 2002, 25:1187-1191.

3. Ariyo A.A. Naan M, Tangen C.M. et al Depressive simptoms and risk of coronary heart disease and mortality in elderly Americans. Circulation 2000; 102 1773.

4. Markovits J.N, Jonas B.S, Davidson K Psychological factors precursors to hypertension Curr Hypertens Rep. 2001; 3i1, 25-50.

5. Оганов Р.Г., Ольбинская Л.П. Смулевич А.Б.и др. Депрессии и расстройства депрессивного спектра в обшемедицинской практике. Результаты программы КОМПАС. Кардиология. 2004; 1, 48-54

6. Glassman F.N., Roose S.P. Risk of antidepessants in elderly: tricyclic antidepressants and arrythmia-revising risk. Garontology, 1994; 4 Sup-pl 1:5-20

7. Иванов С. В. Резултаты применения коаксила при терапии 414 пациентов с депрессивным эпизодами в условиях клинической практики. Психиатрия и психофармакотерапия 2002; 4, 18-22.

თავფურცელი