თავფურცელი

ათეროსკლეროზის რისკ-ფაქტორები მსუქან ბავშვებში

 მ. კაკაურიძე,* ზ. სეხნიაშვილი,* ნ.კაკაურიძე**
თსსუ, ენდოკრინოლოგიის კათედრა*

თერაპიის ეროვნული ცენტრი**

  თანამედროვე ეტაპზე ათეროსკლეროზის შესწავლას ეთმობა განსაკუთრებული ყურადღება ამ დაავადების მიზეზით გამოწვეული სიკვდილი¬ანობისა და ინვალიდობის დიდი პროცენტის გამო. აშშ-ში ყოველწლიურად აღინიშნება ათეროსკლე¬როზის კლინიკური გამოვლინების გიდ 1,5 მლნ და სიკვდილიანობის 520000 შემ¬თხვე¬ვა (S.Hohnloser, 1988). პრობლემის აქტიულობას განაპირობებს ის ფაქ¬ტიც, რომ, და¬ავა¬დება იწყება ბავშვობის ასაკიდან და ხშირად ის გენეტი¬კურად დე¬¬ტერ¬¬მი¬ნებულია, ხანგრძლივად მიმდინარეობს ფარულად და ხშირ შემთხვევებში კლი¬¬¬ნიკურად ვლინდება უკვე შორსწასულ შემთხვე¬ვებ¬ში [1,2,3].

 ამდენად ავტორთა დიდი ნაწილის მიერ ათეროსკლეროზი განიხილება, რო¬გორც პედიატრიული პრობლემა [4,5] და მისი გამომწვევი რისკ¬-ფაქტორების კო¬¬რე¬¬ქ¬ცია ბავშვობის ასაკიდან ითვლება წარმატებული პროფილაქტიკის გან¬მა¬პი¬რო¬ბებლად (ნ.ყიფშიძე 1992, ნ.ხერხეულიძე 1993, ნ.უბერი 1997).

 ათეროსკლეროზის ერთ-ერთ ძირითად რისკ-ფაქტორად მიჩნეულია სხეულის ჭარბი წონა, სიმსუქნე [10]. ავტორთა ნაწილი მიუთითებს ბავშვთა შორის სიმ¬სუქ¬¬¬ნის რიცხვის მნიშვნელოვანი მატების შესახებ. თანამედროვე ეტაპზე დად¬გე¬ნი¬¬ლია კავშირი ათე¬როსკლეროზის ზოგიერთი რისკ-ფაქტორსა და სიმსუქ¬ნეს შო¬რისBბავშვებში. მიუხედავად არსებული გამოკვლევებისა, ნაკლებადაა შეს¬წავ¬ლი¬ლი სიმ¬სუქნის სხვადასხვა ფორმების დროს ათეროსკლეროზის ზოგი¬ერთი რისკ-ფაქ¬ტორი.

 ნაშრომის მიზანია: ათეროსკლეროზის ზოგიერთი რისკ-ფაქტორის დად¬¬გე¬ნა მსუქან ბავშვებში.

 კვლევის მასალა და მეთოდები: გამოვიკვლიეთ 5-14 წლამდე 9 მსუქანი და 8 ჯანმრთელი ბავშვი (15 მამრობითი სქესის და 2 მდედრობითი სქესის). ბავშვების ასაკობრივი დაყოფა ხდე¬¬ბოდა ნელსონის მიერ მოწოდებული სქემის მიხედვით (pediatrics, 1997).

სიმსუქნისა და მისი ხარისხების დადგენა ხდებოდა ბავშვებისათვის მო¬წო¬დე¬ბული პერცენტილური ცხრილებისა და ჟუკოვსკის (1997წ) მიერ მოწო¬დებული ხარისხობრივი დაყოფის მიხედვით - I ხარისხი 20-30%, II ხარისხი 30-50%, III ხარისხი 50-100%, IVხარისხი 100% და ზემოთ. ხდებოდა სქესის, ასაკის და გენე¬ტი¬კური დატვირთვის გათვალისწინება (მიოკარდიუმის ინფარქტი,Gგიდ, ინსუ¬ლ¬ტი).

 ყველა პაციენტისთვის სიხლის არტერიული წნევის გაზომვა (სისტოლური და დიასტოლური) ხდებოდა 3 ჯერადად. ყველა კრიტერიუმი შეფასდა მსოფლიო ჯანდაცვის დაცვის ორგანიზაციის მიერ მიღებული კრიტერიუმებით. ყველა გა¬მო¬საკვლევი პირისთვის სისხლის აღება ხდებოდა 12 სააათიანი ინტერ¬ვალით უზმო მდგომარეობაში. ლიპიდური სპექტრის გამოკვლევა ტარდებოდა სის¬ხლის შრატ¬ში სპექტროფოტომეტრ “Janway-4500” გამოყენებით. საერთო ქოლეს¬ტერ¬ინის (სქ) რაოდენობა განისაზღვრებოდა ენზიმური მეთოდით (Cholesterol Chod-Pap Kit. Cotd­ SFBC, E6. BIOLABO, France), ტრიგლიცერიდების (ტგ) - ენზიმური მეთო¬დით (CODE GPO Kit, SFBC, KO, BIOLABO, France) გამოყენებით, ხოლო მაღალი სიმკვრივის ლიპო¬პროტეიდების ქოლესტერინის (მსლქ) შემცვე¬ლობა კი (დსლქ) და ძალიან დაბალი სიმკვრივის ლიპო¬პროტეიდების ქოლესტერინის (ძდსლ) პრეცი¬პი¬ტაციიის შემდეგ (Cholesterol precippitant SFBC, CODE, Mi, BIOLABO, France). გამოითვლებოდა ათეროგენობის ინდექსი. დსლქ ითვლებოდა Friedwald ფორმულის მიხედვით.

 სისხლში ფიბრინოგენის განსაზღვრა ხდებოდა ღუტბერგ-ის მიხედვით, ხოლო გლიკემიის ფერმენტული მეთოდით (ფირმა “Humana-“ ს რეაქტი¬ვებით).

 მიღებული მონაცემები დამუშავდა სტატისტიკურად, გამოითვალა M±შD (საშუალო სტანდარტული გადახრა). ჯგუფთა შორის მიღებულ მონეცემთა ანალიზისთვის გამოვიყენეთ სტიუდენტ ტესტი შეწყვილებული მონაცემთათვის. სარწმუნოების კოეფიციენტი განისაზღვრა, როგორც პ<0,005. კორელაციის ტესტირება ჩატარდა პირსონის კორელაციის მიხედვით.

 მიღებული შედეგები და განხილვა: ლიტე¬რატუ¬რული მონაცემების მიხედვით, მსუქანი ბავშვების 60%-ს მოზრდილობაში უვი¬თარდებათ II ტიპის შაქრიანი დიაბეტი. ჩვენს მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგები მო¬ცემულია #1 ცხრილში. მსუქანი ბავშვების I ჯგუფში გლიკემიის ციფრები შე¬ად¬გენდა 82,5±7,52 მგ/დლ, ხოლო ნორმალური წონის ბავშვებში 71,5±3,06 მგ/დლ, მათ შორის სხვაობა სტატისტიკურად სარწმუნოა (პ<0,005). სქ მაჩვენებელი I ჯგუფში არის 166±18,1 მგ/დლ, ხოლო II ჯგუფისათვის ეს მაჩვენებელი შეადგენს 143,3±14,7 მგ/დლ. ამ ორ მაჩვენებელს შორის აღინიშნება სტატისტიკურად სარწმუნო გან¬სხვავება (პ<0,005). ტგ მაჩვენებელი I ჯგუფში არის 142±38,1 მგ/დლ, რაც სარწმუნოდ (პ<0,005), განსხვავდება II ჯგუფის მაჩვენებლისაგან 100±15,3 მგ/დლ. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ ასაკის ბავშვებისათვის სქ მიღებული ნორმა არის 170 მგ/დლ, ხოლო ტრიგლიცერიდებისთვის > 150მგ/დლ. სქ_ს ამ მაჩნენებელზე მაღალი მნიშვნელობა აღენიშნა ჩვენი კონტიგენტის (მსუქანი ბავშვების) 42% ბავშვებში, ტგ-37%-ში, ხოლო ნორმალური წონის კონტიგენტში, არც ერთ ბავ¬შვს არ აღენიშნა, არც სქ-ს და არც, ტგ-ს ნორმისაგან გადახრა. რაც შეეხება ლი¬პიდური ჰომეოსტაზის ინტეგრალურ მაჩვნებელს - ათეროგენობის ინ¬დექსს I ჯგუ¬ფში შეადგენს 3,4±0,47, ხოლო საკონტროლო ჯგუფში კი - 2,3±0,4 (პ<0,005). აღნიშნული შედეგებიდან გამომდინარეობს, რომ მსუქან ბავ¬შვთა გარ¬კვეულ ნაწილს აღენიშნება ჰიპერქოლესტერინემია და ჰიპერ¬ტრიგ¬ლიცერიდემია. ორივე ჯგუფის ბავშვებში აღინიშნება დადებითი კორელაციური კავშირების არსებობა ასაკ¬სა და სიმაღლეს შორის, თუმცა II ჯგუფის ბავშვებში ეს კო¬რე¬ლაცია უფრო გამოხატულია. განსხვავებით ნორმალური წონის ბავშვე¬ბისაგან, I ჯგუფში აღინიშნება და¬დე¬ბითი კორალაციური კავშირი ფიბრინოგენსა და დსლქ-ს შორის (რ±0,6). მრა¬ვალი ეპიდემიოლოგიური და კლინიკური მონაცემების საფუძველზე [2,3,9], დსლ მიჩნეულია ათეროგენობის ყველაზე გამოხატულ მარ¬კერად. აკად ნ. ყიფ¬შიძის მრავალწლიანი კვლევების საფუძველზე [6] ბავშ¬ვებს, რომელთაც აღე¬¬ნიშ¬ნებოდათ ბავშვობაში დსლქ-ს მაღალი მაჩვენებელი, იგივე აღე¬ნიშ¬ნებოდათ მოზ¬დილობის პერიოდშიც. რაც, შეეხება ფიბრინოგენს, იგი მრავალი გამოკვ¬ლე¬ვების  მიხედვით წარმოადგენს, როგორც ათეროსკლეროზის და¬მო¬უ¬კიდებელ რისკ-ფაქტორს [1,2,3], ასევე ათეროსკლეროზის პროგრესისა და გამწვავების პრედიქტორსაც. ამიტომ ის კორელაციური კავშირი, რომელიც გამოვ¬ლინდა მსუქან ბავშვებში ამ ორ პარამეტერს შორის, განსაკუთრებულ მნიშ¬ვნელობას იძენს ათეროსკლეროზის ნაადრევი პრევენციისათვის ბავშვო¬ბის ასაკიდან, უარ¬ყო¬ფითი კორელაციური კავშირი გამოვლინდა ასაკსა და მსლქ-ს შორის, რაც მი¬უთითებს ანტიათეროგენული რგოლის შესუსტებაზე მსუქან ბავშვებში ასაკის მა¬¬ტე¬ბასთან მიმართებაში,Aამიტომაც ამ მაჩვენებელს შეიძ¬ლება მიენიჭოს ათერო¬სკლე¬როზის პრედიქტორის მნიშვნელობა ამ ასაკობ¬რივი პოპუ¬ლაციი¬სათ¬ვის.Aასევე აღინიშნება უარყოფითი კორელაციური კავშირი მსლქ-სა და დიას¬ტოლურ წნევას შორის, ტრიგლიცერიდებს და აი-ს შორის.

ცხრილი #1

ანთროპომეტრული, გლუკოზის, ლიპიდური სპექტრის და ფიბრინოგენის მაჩვენებლები მსუქან და ნორმალური წონის ბავშვებში.

თავფურცელი