|
გულის
ვირუსული
დაავადებათა
ეტიოლოგიის
თავისებურებანი
ნ.
ყიფშიძე*,
მ.
როგავა*,
მ.
ღუდუშაური*,
ნ.
ბარნაბიშვილი**,
თ.
ბოჭორიშვილი* |
|
კლინიკურ პრაქტიკაში კვლევის უახლესი მეთოდების დანერგვამ საგრძნობლად გაზარდა ვირუსულ დაავადებათა, კერძოდ ვირუსული მიოკარდიტებისა (კმ) და დილატაციური კარდიომიოპათიის (დკმ) დიაგნოსტიკის შესაძლებლობანი. უკანასკნელ ათწლეულში ვირუსულ ინფექციათა რაოდენობრიობის მკვეთრმა ზრდამ კი კიდევ უფრო აქტუალური გახადა ამ დაავადებათა პროფილაქტიკისა და მკურნალობის ახალი გზების ძიების აუცილებლობა. დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ორგანიზმის ვირუსით ინფიცირების გზების, მათზე საპასუხო რეაქციის განვითარების სტადიებისა და განვითარების პროგნოზის შესწავლას. აღნიშნულ პათოლოგიათა შესწავლა თერაპიის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში მიმდინარეობს 1976 წლიდან, ამ კვლევის პრიორიტეტულ მიმართულებებს წარმოადგენს: • ვირუსული მიოკარდიტის განვითარების და მიმდინარეობის ფორმების, მისი შესაძლო გამოსავლის – სრული გამოჯანსაღების, დაავადების ქრონიზაციისა თუ დილატაციურ კარდიომიოპათიად ტრანსფორმაციის შესაძლებლობის შესწავლა და ადრეული ეფექტური დიაგნოსტიკისა და პროფილაქტიკის გზების შემუშავება; • დილატაციური კარდიომიოპათიის ეტიოლოგიის, პათოგენეზისა და კლინიკური მიმდინარეობის შესწავლა. ჩვენს მიერ შესწავლილია 154 ავადმყოფი ვმ და დკმ დიაგნოზით. დიაგნოზის დადგენა ხდებოდა კლინიკურ-ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების შედეგად. ვერიფიცირების მიზნით ტარდებოდა დიფერენციული დიაგნოზი გულ-სისხლძარღვთა სხვადასხვა პათოლოგიასთან (გულის იშემიური დაავადება, არტერიული ჰიპერტენზია, გულის მანკები, გულის რევმატიული დაავადებები, თირეოტოქსიკოზი, ინფექციური ენდოკარდიტი), განსაკუთრებით დიდი ყურადღება ექცეოდა დკმ დიფერენცირებას ალკოჰოლის ჭარბი რაოდენობით მიღებისა და გულის იშემიური დაავადების ფონზე განვითარებული კარდიომიოპათიებისაგან. ავადმყოფთა ჩართვა საკვლევ კონტიგენტში ხდებოდა დაავადების პირველადად ან მეორადად დიაგნოსტირებისას როგორც სტაცოინარული, ისე ამბულატორიული გამოკვლევის შემდგომ. დაავადებების ანამნეზის რეტროსპექტული ანალიზით შეფასებულ იქნა კლინიკური სიმპტომატიკის გამოვლენისა და განვითარების დინამიკა, დადგენილი იქნა ანამნეზის ხანდაზმულობა, ავადმყოფთა ასაკი დაავადების პირველი მანიფესტირებისას. ავადმყოფთა გადმოცემით და ადრე ჩატარებული სამედიცინო გამოკვლევების დოკუმენტაციის საფუძველზე შეფასებულ იქნა ის ნოზოლოგიური დიაგნოზები, რომლებიც ანამნეზში ფიგურირებდა. ყველა ავადმყოფს ჩაუტარდა სეროლოგიური შესწავლა იმუნოფერმენტული მეთოდის გამოყენებით. ანტისხეულების ტიტრი განისაზღვრა კოქსაკი A და B, ადენოვირუსის, გრიპი A და B, ებშტეინ-ბარის, ციტომეგალოვირუსის, მარტივი ჰერპესის ვირუსის და ექოვირუსების მიმართ. M და G იმუნოგლობულინების განსაზღვრა კარდიოტროპული ვირუსების მიმართ წარმოებდა ELIZA იფა მეთოდით ავსტრიული ფირმა “Virotech”-ის რეაქტივების გამოყენებით ორმაგ შრატებ¬ში. შედეგების შეფასება ხდებოდა VE (Virotech) ერთეულებით შემდეგნაირად: უარყოფითი შედეგი – VE < 9.0, მოსაზღვრე ზონა – 9.0 < VE < 11.0, დადებითი შედეგი – VE > 11.0. იმუნოფერმენტული მეთოდის გამოყენებით დადგინდა, რომ ვირუსუილი მიო¬კარდიტის ეტიოლოგიაში მონაწილეობს არა მხოლოდ ერთი, არამედ რამდე¬ნიმე ვირუსი ერთდროულად. დიდი მნიშვნელობა მიენიჭა ამგვარი ინფიცირების შემთხვევათა კლინიკური მიმდინარეობის შესწავლას. ერთი ვირუსით დას¬ნე¬ბოვ¬ნების შემთხვევები შეადგენს საერთო რაოდენობის 50%-ს, ორი ვირუსით – 26% და სამი და მეტი ვირუსით ერთდროული დასნებოვნება - 24%-ს. სიხშირის მიხედვით ყველაზე გავრცელებული ეტიოლოგიური ფაქტორები არის კოქსაკი B, ადენოვირუსი, ებშტეინ-ბარის და გრიპი A ვირუსები, ეს გა¬მო¬იკვე¬თა არა მხოლოდ ერთი ვირუსით დასნებოვნების შემთხვევებში, არამედ რამდენიმე ვირუსით ერთდროული დასნებოვნების უმეტეს წილ შემთხვევებშიაც, რაც განსაკუთრებით ხაზს უსვამს აღნიშნულ ვირუსთა კარდიოტროპულობის მა¬ღალ ხარისხს. თვალსაჩინოების მიზნით მარტივად განვიხილოთ ერთი ვირუსით დასნე¬ბოვ¬ნების შემთხვევათა ეტიოლოგიური ფაქტორების თანაფარდობა, გთავაზობთ დიაგრამას: დიაგრამა 1.
აქვე გვინდა მივაპყროთ თქვენი ყურადღება იმ ფაქტს, რომ ცალკე მიოკარდიტის გამომწვევ ფაქტორად არ გვევლინება კოქსაკი A, ცმვ, ჰერპესი და ექოვირუსები. მათი ხვედრითი წილი იზრდება ორი და მეტი ვირუსით ერთ¬დრო¬ული ინფიცირების შემთხვევებში და საგრძნობლად მაღალ მაჩვენებლებს აღწევს კიდეც, თუმცა თავისთავად ეს არ ნიშნავს მათ მეტად გამოხატულ კარდიოტროპულობას. გთავაზობთ რამდენიმე ვირუსით ერთდროული ინფიცირების შემთხვევათა ეტიოლოგიური ფაქტორების თანაფარდობას (დიაგრამა 2). განვიხილოთ ინფიცირების სახეობისა და დაავადების სიმძიმის ურთიერთ¬კავშირი. 82 სეროდადებითი პაციენტიდან 46 ავადმყოფი გამოჯანმრთელდა, მათ შორის დაავადების მწვავე მიმდინარეობა აღენიშნა 6 ავადმყოფს, ქვემწვავე – 7-ს, ხოლო გახანგრძლივებული მიმდინარეობა – 9 ავადმყოფს. დაავადების მძიმე მიმდინარეობა შემდგომი გართულებითა და ტრანსფორმაციით დილატაციურ კარდიომიოპათიაში დადგინდა 41 შემთხვევაში (26,9%). ტრანსფორმაციის შემ¬თხვევათა ნახევარზე მეტს შეადგენს ერთი ვირუსით ინფიცირება, ხოლო და¬ნარ¬ჩენს - რამდენიმე ვირუსით ინფიცირების შემთხვევები. ტრანსფორმაციის ხარისხი არ არის დამოკიდებული ინფიცირების ტიპზე, არამედ განისაზღვრება ვირუსის კარდიოტროპულობის ხარისხით. უპირატესი კარდიოტროპულობა ახასიათებს კოქსაკი B ვირუსს. დიაგრამა 2.
პროფილაქტიკისა და პრევენციის ახალი გზების ძიება უდიდეს მნიშვ¬ნე¬ლო¬ბას იძენს უკანასკნელ წლებში, ვინაიდან მსოფლიო ჯანდაცვის ორგა¬ნიზა¬ციის ბოლო მონაცემებით სავარაუდოა ვირუსულ დაავადებათა რაოდენობრიობის მკვეთრი ზრდა 2010 წლამდე პერიოდში. ამ მიზნით ამერიკელ კოლეგებან ერთად ჩვენ ვაწარმოებთ ახალი ენტეროვირუსის საწინააღმდეგო პრეპარატის Antisense Phosphorodiamidate Morpholino Oligomer (PMO) კვლევას 1 თვის ასაკის სუფთა ხაზის თეთრ თაგვებზე წარმოებულ ექსპერიმენტში. ექსპერიმენტის პირველ ეტაპზე ჩვენს მიერ შესწავლილია აღნიშნული პრე¬პარატის ჯანმრთელ გულზე ზემოქმედება. ამ მიზნით თაგვებში ინტრა¬პერი¬ტო¬ნულად შეგვყავდა პრეპარატი სხვადასხვა სიხშირით, კერძოდ, ყოველ მე-2, მე-4 და მე-8 დღეზე. თაგვების მორფოლოგიური შესწავლით გამოვლინდა დისცირკულატიური ცვლილებებისა და ანთებითი ინფილტრატების არსებობა. მეორე რიგის ექსპერიმენტის წარმოებისას პრეპარატი შეგვყავდა ყოველ მეორე დღეს 28 დღის განმავლობაში, საკონტროლო ჯგუფში შეგვყავდა ბუფე¬რული ხსნარი. ყოველ მე-5 დღეს მიმდინარეობდა თაგვების სეროლოგიური და მორფილიგიური შესწავლა. 30-ე დღეს თაგვებს ინტრაპერირონულად შევუყვანეთ ცოცხალი ვირუსის კულტურა და მორფოლოგიურად შევისწავლეთ მე-15, 25-ე, 35 ე და მე-60 დღეზე. ყველა ჯგუფში მორფოლოგიური ცვლილებები შეესაბამებოდა ვირუსული მიოკარდიტის სურათს. ეს ცვლილებები მკვეთრად იყო გამოხატული საკონტროლო ჯგუფის თაგვების პრეპარატებში (კარდიომიოციტების გამოხატული დისტროფიის მოვლენები, აციდოფილური ნეკროზი, ფართო სისხლ¬ჩაქცევები, მუკოიდური შეშუპება, ფიბრინოიდული ნეკროზი, ნეკრო¬ბიოზისპროცესის შემდგომი პროგრესირება მიოკარდიუმის სტრომის შემდგომი მუკოიდური შეშუპებით). ინფიცირების 30-ე დღეზე აღინიშნა მარცხენა პარკუჭის კედ¬ლის დიფუზური გავრცელებული ფიბროზი მონონუკლეარული ინფილ¬ტრაციის ფონზე. წინასწარი იმუნიზაციის ფონზე კი პირველი ჯგუფის თაგვებში მიოკარდიტის სურათი წარმოდგენილი იყო მხოლოდ ფოკალური ნეკროზის სახით მონონუკლეარული ინფილტრაციისა და ინტერსტიციული შეშუპების თანხლებით. აღნიშნული ექსპერიმენტული კვლევა გრძელდება, იმედი გვაქვს, რომ შემდგომი ეტაპები მოგვცემს პრეპარატის პრეკლინიკური კვლევის შესაძლებლობას და მიოკარდიტის განვითარების პრევენციის გზების სრულყოფის შესაძლებლობას. ლიტერატურა: 1. Гуревич М. Проблема некоронарогенных заболеваний миокарда в клинической практике. // РМЖ. т.6 №24. 1997. 2. Деметрашвили М.Ф. Kлинико-иммунологическая и серологическая характеристика инфекционно-аллергического миокардита. // Автореферат кандидатской диссертации. Тбилиси, 1988. 3. Кипшидзе Н. Кардиомиопатия: некоторые аспекты этиологии и патогенеза. // Тер. арх. 1985, №4. с.23-25. 4. Мравян С. Повреждение миокарда и состояние его метаболизма при миокардите и дилатационной кардиомиопатии. // Кардиология, 1995,№2, с.73-77. 5. Чумбуридзе В. Клинико-иммунологическая характеристика кардиомиопатии. // Тезисы докладов научной сессии НИИ терапии МЗ ГССР, 1985, с.458-459. 6. Archard LC, Bowles NE, Cunningham L, et al. Enterovirus RNA sequences in hearts with dilated cardiomyopathy: a pathogenic link between virus infection and dilated cardiomyopathy. In: Baroldi G, Camerini F, Goodwin JF, eds. Advances in cardiomyopathies. // Berlin: Springer Verlag, 1990;194-198. 7. Borrowman T, Love R, Mason JW. Dilated cardiomyopathy - problems in diagnosis and management. // Chest, 1999, Vol. 115, Num. 2. 8. Davydova J, Pankuweit S, Crombach M, Eckhardt H, Strache D, Faulhmmer P, Maisch B. Detection of viral and bacterial protein in endomyocardial biopsies of patients with inflammatory heart muscle disease. // Herz 2000 May;25(3):233-9. 9. Kawai C. From myocarditis to cardiomyopathy: mechanisms of inflammation and cell death. // Circulation 99:1091-1100. |
